De Limburger 15 maart 2025
Ik weet dat het geen zin heeft, maar toch knaagt het: hoe is het zover gekomen? Hoe is het mogelijk dat een natie die tachtig jaar lang het boegbeeld van de vrije wereld was nu hard op weg is een falende rechtsstaat te worden, een land waar het recht van de sterkste geldt, waar rechtspraak, wetenschap en media gekneveld worden, waar het gebruik van ongewenste woorden wordt verboden.
Hoe is het toch mogelijk dat Amerikanen kozen voor een man die weigerde zijn verkiezingsnederlaag te accepteren en zijn fanatieke achterban opstookte tot een bestorming van het Capitool. We vergeten zo snel, maar denk nog eens aan de beelden: hoe een woedende aanhang probeerde de verkiezingsoverwinning van Joe Biden op gewelddadige wijze te blokkeren. Die aanval is door de veiligheidsdiensten aangemerkt als binnenlands terrorisme, een poging tot een staatsgreep. Hoe groot moet dan de nood zijn om voor zo’n man te kiezen? Hoe groot moet de weerzin tegen Democraten zijn? Hoe kan het?
Ik weet het, er zijn talloze analyses over geschreven, er is geen simpel antwoord. Maar toch houdt het me bezig, omdat er ook een verontrustende beweging in Europa gaande is – zo stond het AfD te juichen bij de agressieve, onacceptabele speech van J.D. Vance in München. En ook in Nederland zijn er tendensen die wijzen op een afkeer van de rechtsstaat. Laten we niet vergeten dat bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen een vierde van Nederland op een partij stemde die het niet zo nauw neemt met grondrechten. In Limburg was dat een derde.
Nu hebben we de kans om dat even te parkeren, want het is nu alle hens aan dek: hoe beschermen we in Europa onze vrijheid nu de VS ons niet langer rugdekking geeft, sterker: nu die ons mogelijk in de rug áánvalt? Dit is een kans voor de politiek om samen op te trekken, om de verschillen terzijde te schuiven en ons, de bevolking, mee te nemen in wat er speelt en hoe we ons beschermen. Neem ons mee in dat herbewapingsplan van Brussel: hoe zit het precies, leg het uit, wat zijn de opties? Maar onze premier kan het niet – hij zit vast in een gespleten coalitie vol onkundige, fladderige politici die niet bij machte zijn om zelfs op zo’n historisch moment te snappen hoe belangrijk eenheid is.
Dat is gevaarlijk, maar biedt ook kansen voor de gevestigde partijen om te laten zien wat ze waard zijn: opeens wordt er weer geluisterd naar Frans Timmermans en klinken zijn woorden over Europese samenwerking hoogst urgent. Opeens lijkt de VVD er in haar verdediging van de internationale rechtsstaat weer toe te doen. Opeens staat de flirt van Wilders met Poetin en Trump in een grauw, vies daglicht. Er is momentum, de peilingen bewegen. Met nieuwgewonnen vertrouwen zou een kabinet Timmermans-Bontebal-Yesilgöz kunnen laten zien dat Nederland anders kan. En beter verdient.