De Limburger, 22 maart 2025
Hoe komt een politicus erbij om iets bizars te zeggen en, als-ie erop wordt aangesproken, te doen alsof hij iets doodnormaals heeft gezegd? Dat gebeurde toen PVV-Kamerlid Emiel van Dijk tijdens het Kamerdebat over het cellentekort zei: ‘Zet ze met acht man op een cel en laat ze staand slapen.’ Toen Joost Eerdmans van JA21 vroeg of hij wel wist wat hij zei, omdat zoiets een praktijk was van de nazi’s, met hun Stehbunkers in de concentratiekampen, herhaalde Van Dijk: ‘Het maakt mij niet uit of ze liggend of staand slapen, of het er twee, vier, zes of acht op een cel zijn.’
Waarom zegt een Kamerlid zoiets, vroeg ik me af. Welk doel dient het? Het kan toch nauwelijks een visitekaartje van de PVV zijn. Zelfs als je voor strenger straffen bent, snap je dat je dit soort dingen niet zegt. Dan begrijp je, vóel je tot in je haarvaten, dat hier een grens over wordt gegaan. Die grens heet de rechtsstaat. Wat het PVV-Kamerlid eigenlijk zei was: ik heb lak aan het recht, want het verhindert ons om te doen wat we willen, weg ermee.
Het opwerpen van een tegenstelling tussen politiek en recht is een vast thema van PVV-leider Wilders. Het beschimpen van rechters, media, het parlement, de Raad van State – het is een doelbewuste strategie van Wilders om een tegenstelling te creëren tussen democratie en rechtsstaat, om te doen alsof de wil van het volk voortdurend wordt belemmerd door de rechtsgang. Die strategie diende hem, maar ik vraag me af hoelang nog.
Ik hoop dat mensen die, om wat voor begrijpelijke reden dan ook, op de PVV stemden, dit staand-slapen-incident gaan zien voor wat het is. Want ook mensen die houden van ‘doorpakken’ danken hun vrijheid aan het recht. De rechtsstaat is er om machtsmisbruik te voorkomen, ze zorgt voor onze gezamenlijke vrijheid. Als je eigen kind wordt opgepakt omdat het betrokken was bij een diefstalletje, drugshandeltje of een vechtpartij – en dat zijn aardig wat jonge jongens – ben je maar wàt blij met de rechtsstaat, met een proces waarin bekeken wordt of het wel klopt. En maak je je terecht boos als dat niet goed verloopt. Dan ben je terecht verontwaardigd als je kind bij een echte crimineel in de politiecel belandt.
Die stuitende uitspraak van PVV-Kamerlid Van Dijk diende met andere woorden een strategisch doel. Wat blijkt? Daags vóórdat het PVV-Kamerlid die uitlating deed, had Wilders tegen de pers exact hetzelfde gezegd: ‘Voor mijn part stop je acht mensen in een cel en laat je ze rechtop slapen.’ Van Dijk betoonde dus zijn loyaliteit aan de PVV-leider. Hij ging mee in het bedrog, terwijl hij wíst dat het weerzinwekkend was wat hij zei. Zo ziet autocratie eruit. Doorpakken, wie wil dat niet. Maar een autoritair systeem? Het verlies van je rechten? In Amerika zien we wat ervan komt.