De Limburger, 14 september 2024
Wat is dat met ‘vrouwen die geen kinderen krijgen’? J.D. Vance, de kandidaat-vicepresident van Trump, slingerde het de wereld in: ‘We worden in dit land feitelijk bestuurd door een stel kinderloze kattenvrouwtjes die ongelukkig zijn met hun eigen leven en de keuzes die ze hebben gemaakt, en dus willen ze de rest van het land ook ongelukkig maken.’ Vance doelde daarmee op Kamala Harris, die zelf geen kinderen heeft. Sindsdien is ‘het kattenvrouwtje’ een terugkerend dingetje van conservatieve politici die verkondigen dat het land naar de knoppen gaat door vrouwen zonder kinderen.
Elon Musk noemde Kamala Harris zelfs een ‘uitsterver’, omdat ze begrip toonde voor jonge mensen die aarzelen om aan kinderen te beginnen vanwege de gevolgen van klimaatverandering. Het kattenvrouwtje waait door de socialemediakanalen en inmiddels worden ‘vrouwen die geen kinderen krijgen’ in radicaal-rechtse hoek verbonden met de ondergang van de westerse wereld. En toen kregen we Pieter Omtzigt. In zijn HJ Schoo-lezing benadrukte hij het lage geboortecijfer in Nederland. In landen buiten Europa worden veel meer kinderen geboren, zei hij, en hij voegde eraan toe: ‘Ik laat u raden wat dat betekent over twintig, dertig jaar.’ Wat hij er precies mee wilde zeggen?
Omtzigt wilde het later niet toelichten, maar wat me opviel was dat het nauwelijks ging over de vraag waaróm het geboortecijfer eigenlijk zo laag is in veel westerse landen (maar ook Aziatische trouwens: Japan, Zuid-Korea). Aan de top staat Italië, waar de familie en het kind heilig zijn. In het land van Giorgia Meloni worden de minste kinderen geboren. Italiaanse vrouwen krijgen laat of geen kinderen en Italiaanse moeders behoren tot de oudste in de wereld. Wat is er aan de hand? De teneur is overal dezelfde: vrouwen willen werk van een bepaald (financieel) niveau voor ze aan een gezin beginnen. Ze willen economische onafhankelijkheid en niet langer de sloof in huis zijn.
En in Nederland? De Zweedse Charlotte Boström, die naar Nederland verhuisde, was verbaasd dat Nederlandse vrouwen zoveel onbetaald werk doen. In haar boek Waarom Zweedse vrouwen niet gratis werken legt ze uit dat de Zweden niet ‘van nature’ geëmancipeerd zijn. Nee, het is gewoon een kwestie van beleidskeuzes. Zorgen dat vrouwen en mannen dezelfde kansen en verantwoordelijkheden hebben. Ouderschapsverlof voor man en vrouw, kinderopvang vrijwel gratis. Resultaat: meer kinderen – Zweden heeft met Frankrijk het hoogste geboortecijfer in Europa.
Op een of andere manier lukt het in Nederland maar niet om kinderen te zien als een verantwoordelijkheid van ons allemaal. In Zweden zit er een pedagogische visie achter de kinderopvang, in Nederland is het een verdienmodel.