De Limburger, 26 april 2024
Waarom zijn we niet gelukkiger? Volgens de Vlaamse filosoof Michael Vlerick zijn er twee genetische problemen met de mens. Ten eerste: negatieve ervaringen blijven langer hangen dan positieve. We maken een prachtige reis, maar één ruzie of gevaarlijk moment blijft ons altijd bij. We vergeten complimenten terwijl kritiek aan ons blijft knagen. Ten tweede: gevoelens van geluk zakken snel weg door gewenning. Een leven in welvaart maakt daardoor niet per se gelukkig.
Ooit diende dit menselijke DNA een evolutionair doel, zegt de filosoof. Om te overleven en zich voort te planten moest de mens voortdurend waakzaam blijven voor gevaar. En nu zitten we als moderne, westerse mensen met die ingesleten conditie. Nu moeten we leren omgaan met de kwellende neiging om voortdurend boos, bang, wantrouwend en opgejaagd te zijn. Daarom, zegt de filosoof, is het zaak om negatieve emoties niet te voeden.
Leuk gezegd, maar laat nu net het grootste verdienmodel ter wereld precies dat zijn: het uitvergroten, opblazen, aandikken, dramatiseren, chargeren, overdrijven en faken van wat er in de wereld gebeurt. En dat moet de arme geconditioneerde mens het hoofd bieden. Die mens begrijpt nog dat media – kranten, tv, radio – drama’s brengen. Nieuws is iets dat afwijkt van het patroon, van wat dagelijks z’n gewone gang gaat. Maar de barrage aan doemscenario’s en gruwelijkheden die 24/7 op sociale media voorbijkomt – daar is de menselijke conditie niet tegen bestand.
Van politici, mensen die gezworen hebben de algemene zaak, de samenleving als geheel, te dienen, moeten we dus verwachten dat ze in elk geval één ding nalaten: de boel opstoken. Ze moeten in staat zijn om niet in voor en tegen, in pro en anti, in goed en slecht te spreken. Bijvoorbeeld als het gaat om migratie. Migratie is een gegeven. Zoals hoogleraar sociologie en migratie-expert Hein de Haas afgelopen week zei: je vraagt ook niet ‘ben je voor of tegen de economie?’. Maar van rechts tot links blijven politici het onderwerp emotioneel benaderen. Wat niet tot inzicht, maar tot boosheid leidt. Politici, stelt De Haas, vertellen verhalen die vér van de realiteit af staan.
Zijn inzicht? Hang niet alles op aan migratie. Migratie ís, maar je moet het wél reguleren. Nederland staat mede dankzij arbeidsmigranten in de top van welvarendste EU-landen. Openstaande vacatures – dàt is de grootste ‘pull-factor’, ook voor mensen van buiten Europa. We zijn die goedkope, flexibele handen gewend, maar meestal zagen we het niet, het speelde zich af achter de schermen van ons dagelijks leven. Welvaart went. Nu dit botst met onze woningen en voorzieningen, moet er iets gebeuren. Dat is de uitdaging voor een nieuw kabinet. Dat is geen crisis, ga gewoon aan de slag.