De Limburger, 7 januari 2023

Begin van het nieuwe jaar. Goede voor­nemens. Minder hoog op het paard zitten. Een paar familieleden zeiden tijdens de feestdagen dat ik een drammer kon zijn. Wat, een drammer, ik? Ik dacht dat ik de ruimhartigheid zelve was. Laat duizend bloemen bloeien! Nou ja, natuurlijk niet als je niet begrijpt dat… Precies, zei mijn zus. Dat is drammen. Dus ik ga mijn leven beteren. Van het paard stappen. De huidige polarisatie, zei een onderzoeker op de valreep van het oude jaar, heeft geen ‘wetenschappelijke basis’. We dénken dat we heftig gepolariseerd zijn, maar in werkelijkheid valt dat nogal mee.

Over dat dénken moest ik denken. Gaat het daar niet juist om? Om de beleving? Als je zegt ‘snap je dan niet dat…’ komt dat over alsof de ander dommer is dan jij. Hoog op het paard. Nu las ik dat de leiders van Bij1 en BBB – Sylvana Simons en Caroline van der Plas – prima door één deur kunnen in de Kamer, terwijl ze ruziënd aan hun Kamerschap begonnen. Hoe kan dat? Ze blijken in de wandel­gangen met elkaar te praten over wat er in het debat gezegd is, ze gaan koffie­drinken en komen elkaar tegen op de rokers­locatie. Wat Van der Plas aanvankelijk stoorde, las ik, was dat Simons telkens keihard begint te lachen als er dingen worden gezegd die haar niet aanstaan. Van der Plas krijgt daar een onveilig gevoel van. Simons legde tijdens het paffen uit dat het geen uitlachen was maar slechts een maniertje om haar boosheid te bedwingen.

Hoog op het paard zitten, of de beléving dat de ander hoog op het paard zit. Aan de koffie, bij een sigaret, kom je erachter. Tegelijk hebben Simons en Van der Plas inhoudelijk wel degelijk heel verschillende, ja polariserende standpunten. Maar daarvoor is de democratie – we mogen blij zijn dat in Nederland zoveel verschillende groepen via al die partijen en partijtjes een stem hebben in het parlement. Democratisch stoom af­blazen. Zo herinner ik me dat Kader Abdolah, schrijver van Iraanse afkomst, eens uitriep dat hij Geert Wilders dánkbaar was, om dezelfde reden.

Maar hoog op het paard zitten kan ook gewoon het gevolg zijn van enthousiasme, van een gedreven behoefte de ander een inzicht te bezorgen dat-ie blijkbaar ontbeert. Maar het is glad ijs, weinigen is het gegeven de goede toon te bewaren, een zekere bescheidenheid. De air van morele superioriteit ligt altijd op de loer. Zo gaat het met discussies over het klimaat, over de excuses voor het slavernijverleden, over vluchtelingen. Niet iedereen heeft dezelfde kennis, niet iedereen hetzelfde gevoel. Tête-à-têtes zoals die van Simons en Van der Plas – laten we het meer doen. Verhelder jezelf. Wat bedoel je? Verplaats je in een ander. Wat ligt er achter iemands woorden? Stap dit jaar wat vaker van het paard.